Wat is binaural of 8D-audio? (2024)

Het menselijk oor kan meer onderscheiden dan alleen links of rechts. Opnames die ook nuances vangen van bijvoorbeeld boven, onder, voor of achter noem je binaural of met een hippe term 8D, of met een ouderwets woord: kunsthoofdstereo. Maar wat is binaural en wat kun je ermee?

Stereogeluid maken van mono-opnames

Uit een gewone microfoon komt één kanaal. Als je dat ene kanaal afspeelt, via een koptelefoon met twee oorschelpen of via twee speakers, dan klinkt aan beide kanten precies hetzelfde signaal precies even hard. Dat heet mono.

Stereogeluid wordt opgenomen met twee microfoons, een voor links en een voor rechts, en het bestaat dus ook uit twee kanalen. Als je met een monogeluid in stereo werkt, kun je spelen met de positie van het monogeluid in het stereobeeld. Je kunt je stem een beetje van links of rechts laten komen, door een van beide kanten iets harder te laten klinken. Dat doe je dus achteraf, met een instelling die pan of panning heet. De microfoon is nog steeds mono, en je kiest pas in de montage of je het geluid iets meer links of rechts wil hebben. Met muziek kan dat ook. In principe zou je achteraf nog kunnen kiezen welk instrument je links of rechts wil horen. Zo maak je stereo van geluid dat je mono hebt opgenomen.

Met een enkele stem heeft dat niet zo veel zin, maar met bijvoorbeeld een heel orkest kan het handig zijn. En als je dit nog wat verder doorvoert, zou je het ook met vier, acht of misschien zelfs zestien microfoons kunnen doen.

Dit is een kennisbankartikel van NAP1. Wij maken podcasts in opdracht.

Maar wat is binaural dan?

Het menselijk oor kan veel meer ‘smaakjes’ onderscheiden dan alleen links en rechts. Je kunt bijvoorbeeld horen of iets dichtbij, ver weg, boven, onder, voor of achter je is. Zulke nuances kun je vangen in binaural opnames. Daarbij gebruik je nog steeds gewoon twee microfoons, want een mens heeft ook twee oren. Je monteert die twee microfoons op dezelfde afstand van elkaar als de afstand tussen twee oren. Dan kom je in je opname heel dicht bij geluid zoals een mens het hoort. Er zit namelijk een subtiel verschil in de tijd die geluid nodig heeft om bij je linker- of rechteroor te komen. Door op deze manier op te nemen vang je die subtiele verschillen en wordt het stereobeeld heel ruimtelijk, natuurgetrouw.

Gebruik van een ‘kunsthoofd’

Als je met twee microfoons opneemt, laat je nog één aspect buiten beschouwing: normaal gesproken zit er tussen twee oren ook een hoofd. Geluid moet ook om dat hoofd heen, en soms klinkt iets daardoor bijvoorbeeld doffer in het linker- dan in het rechteroor. Onze oren horen al die subtiele verschillen, en onze hersenen kunnen ze verwerken en daardoor een heel goed idee krijgen van waar dat geluid zich dan bevindt.

Om dat effect te krijgen plak je de microfoons als je binaural opneemt op een hoofd. Op je eigen hoofd bijvoorbeeld, als je microfoontjes gebruikt die je in je oren kunt doen. Of op een etalagepop, een kunsthoofd dus. Vandaar de naam ‘kunsthoofdstereo’. Op zo’n kunsthoofd zit ook echt een plastic oor, want ook de vorm van de oorschelp zorgt voor minimale vervormingen van het geluid. Op deze manier kun je behoorlijk goed geluid produceren dat je voor, achter, boven en onder je kunt positioneren. Binaural noemen we dat en het bestaat al sinds 1881. De term ‘8D-audio’ is een nieuw woord voor dit oude principe. Het kwam op toen Billie Eilish een liedje in binaural ging afmixen en betekent hetzelfde als binaural.

You’ve probably heard of 3D. Heck, even 4D – but 8D? Is thereactuallysuch a thing as audio possessing eight dimensions? No, there isn’t. Audio doesn’t really have dimensions at all.

Epidemic Sound

Een koptelefoon gebruiken

Een belangrijke kanttekening: dit werkt alleen als je luistert met een koptelefoon of oortjes. Als je het via speakers afspeelt, weerkaatst het geluid te veel in de ruimte waar je zelf zit en dan werkt het trucje niet meer.

De binaural-techniek wordt in podcasts soms gebruikt en is ook tot op zekere hoogte in de montage na te bootsen. Dan maak je dus van monogeluid binauralgeluid. Dat is ook de reden dat je bij sommige podcasts hoort: luister dit bij voorkeur met oortjes in.

En het betekent trouwens ook dat je niet alleen als luisteraar, maar ook als audio-engineer een koptelefoon moet opzetten bij het afmixen van binauralgeluid.

Leestip! Misschien ken je Brendan Baker van Love+Radio of Wolverine? Hij is een van de experts op dit gebied. In dit artikel op Transom.org gaat hij uitgebreid in op 3D-audio, wat je ermee kunt en hoe je het maakt.

Binaural beats?

Let op: als je online gaat zoeken naar de term ‘binaural’ dan kom je al heel snel op ‘binaural beats‘. Dat is speciale muziek met een soort fase-verschil tussen het linker- en rechteroor. Mensen zouden daar rustiger van worden en zich beter kunnen concentreren. Die muziek maakt wel gebruik van binaural techniek, maar heeft verder niks te maken met binaural opnemen.

NAP1 maakt podcasts in opdracht.
Neem contact met ons op voor de mogelijkheden.